TRIZ: Yaratıcı Sorun Çözme Tekniği

Triz Nedir?

TRIZ, yaratıcı sorun çözme tekniği olarak bilinir. Peki, yaratıcılık (creativity) nedir? Yaratıcılık (creativity) için pek çok tanım yapılabilir. Örneğin; sorunlara getirilecek alışılmadık, orijinal bir yaklaşım denilebilir ya da uyuşmaz denilen fikirlerin bir araya getirilmesi olarak nitelendirilebilir. Yeni ve işe yarar bir şeyin meydana getirilmesi ise en yaygın tanımıdır. Yaratıcılık (creativity); başkaları ile aynı şeye bakmak ama farklı görmektir.

Triz; özellikle AR-GE, Yeni Ürün/Hizmet Geliştirme, Süreç iyileştirme konularında kullanılan, Problem Çözme metotlarıyla problemlerin, sistematik olarak daha kısa sürede çözülebilmesini sağlar. TRIZ yaklaşık binlerce patentin incelenmesi ile geliştirilmiş insanların problemleri çözmek için kullandıkları metotların bir bütünüdür. TRIZ’in etkin uygulanması ile işletmelerdeki problemler çok daha etkin ve daha az maliyetler ile çözülebilmektedir.

Triz ile Problem Çözme Tekniğiyle; iş yaşamında karşılaşılan problemlere TRIZ ile yaklaşılarak, ürün, hizmet, süreç bazındaki problemler TRIZ teknikleri ile ele alınır ve efektif çözüme ulaşılır.

Yaratıcılık (creativity) kategori:

Seviye

Yaratıcılık Derecesi

Bütün Çözümler İçindeki % Değeri

1

Bilinen Çözüm

% 32

2

Küçük Yenilikler

% 45

3

Büyük Yenilikler

% 18

4

Yeni Kavram

% 4

5

Buluş

% 1

 

Tablodan da anlaşılacağı üzere sıfırdan bir buluş yaratmak oldukça zordur, ancak mevcut durumdan da yepyeni durumlar yaratılabilir.

Ortalama bir insanın aklından günde ortalama 60 bin fikir geçer ve bir sonraki gün ise bu fikirlerin çoğu kendini tekrarlar. Bu durum da yeni şeyler yaratma ihtimalinin düşüklüğünü ispatlar niteliktedir. Bu döngü bireyleri körlüğe sürükler ve problemlerinin çözümleri ne kadar yakın da olsa göremez hale gelirler. Bu körlük durumundan kurtulmak için sistematik ve analitik düşünmeye dikkat edilmelidir. TRIZ yöntemi de buna yardımcı olacak bir yöntem olmakla birlikte karar verici yerine geçecek sorunlara detaylı bir çözüm sağlayamaz.

TRIZ; gelişigüzel fikir toplanması üzerine kurulmuş beyin fırtınası gibi tekniklerin aksine; eski sistemlerin iyileştirilmesi ya da yeni sistemlerin tasarlanması için algoritmik yaklaşımları kullanır. Bu yüzden tahminden çok, eldeki verilerin değerlendirilmesine dayanır.

TRIZ (TIPS) Yöntemini Kullanmak ve Kullanmamak Arasındaki Fark

TRIZ’ in Tarihçesi

TRIZ, Rusça “Yaratıcı Problem Çözme Teorisi” anlamına gelen “Teoriya Resheniya Izobretatelskikh Zadatch (Теория Решения Изобретательских Задач)” kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. Ayrıca literatürde İngilizce “Theory of Inventive Problems Solving” kelimelerinin baş harflerinden oluşan TIPS kısaltması da kullanılmaktadır.

Bu yöntem, 1946 yılında Sovyetler Birliği Patent Ofisi’nde çalışmakta olan Genrich Saulovich Altshuller ve meslektaşları tarafından, dünya üzerinde var olan yaklaşık 2-3 milyon patentin incelenmesi ve ortak özelliklerine göre sınıflandırılması ile geliştirilmiştir.

Altshuller, 200 binden fazla patent başvurusunda yenilik olarak öne sürülen fikirlerin aslında bazı ana temaların farklı isimlerde tekrarından başka bir şey olmadığını fark etmiştir. Diğer dikkat çekici özellikleri ise, sorunların çözümü için önerilen tekniklerin yeni sorunlar yaratıp bir çelişki zinciri oluşturuyor olmalarıdır.

TRIZ yönteminin 4 temel paradigması vardır: çelişkiler, ideallik, fonksiyonellik ve kaynakların kullanımı. Bu paradigmalar doğrultusunda TRIZ yöntemi 4 aşamalı olarak tanımlanmıştır.

Bu aşamaların ilki sorunun tanımlanmasıdır. Problem belirlendikten sonra genel TRIZ sorunlarıyla karşılaştırılır ve eşleştirilir. Ardından bu sorunlara karşılık gelen genel TRIZ çözümü bulunur ve soruna ilişkin ideal çözüm geliştirilir.

TRIZ Yöntemindeki Sorunlar

TRIZ yönteminde sorunlar, bu güne kadar yaklaşık 2-3 milyon patent incelenerek sınıflandırılmış, genel tanımları yapılmış ve 39 adede indirgenmiştir. Söz konusu sorunlar ‘Mühendislik Parametreleri’ olarak adlandırılır. TRIZ yönteminde söz konusu mühendislik parametreleri 39×39 kare matris şeklinde düzenlenmiş ve ‘Çelişkiler Matrisi’ adı verilmiştir. Çelişkiler matrisinin satırlarında aksiyon sorunları, sütunlarında ise reaksiyon sorunları bulunur.

Genel Çelişki Parametreleri:

1.Hareketli nesnenin ağırlığı 2.Sabit nesnenin ağırlığı 3.Hareketli nesnenin uzunluğu 4.Sabit nesnenin uzunluğu
5.Hareketli nesnenin alanı 6.Sabit nesnenin alanı 7.Hareketli nesnenin hacmi 8.Sabit nesnenin hacmi
9. Hız 10. Kuvvet 11.Gerilim ve basınç 12. Şekil
13.Nesnenin dengesi 14. Dayanıklılık, güç 15.Hareketli nesnenin dayanıklılığı 16. Sabit nesnenin dayanıklılığı
17. Sıcaklık 18. Parlaklık 19.Hareketli nesnenin harcadığı enerji 20. Sabit nesnenin harcadığı enerji
21. Güç 22. Enerji kaybı 23. Madde kaybı 24. Bilgi kaybı
25. Zaman kaybı 26. Madde miktarı 27. Güvenilirlik 28.Ölçülerin doğruluğu
29.Üretimin doğruluğu 30.Nesneye etki eden zararlı faktörler 31.Zararlı yan etkiler 32. Üretilebilirlik
33.Kullanım kolaylığı 34.Tamir edilebilirlik 35. Uyumluluk 36.Sistemin karmaşıklığı
37.Karmaşık kontrol 38.Otomasyon seviyesi 39. Verimlilik

 

Karar verici çelişkiler matrisini kullanırken önce kendi sorununu tanımlamalı ve bu sorunu TRIZ’ in aksiyon sorunları ile karşılaştırmalıdır. Aksiyon sorun karar verici tarafından belirlendikten sonra, bu sorunu ortadan kaldıracak çözüm geliştirilir. Eğer çözüm, bir dirençle karşılaşmıyorsa ideal çözümdür.

Altshuller, mühendislik parametrelerini ortaya koyarken yaptığı gibi yine mevcut patent başvurularını incelemiş ve ‘Yaratıcı Prensipler’ adını verdiği 40 ideal çözümü ortaya koymuştur. Mevcutta bulunan problemlerin tümünün çözümü bu 40 ideal çözümden biriyle sağlanmaktadır. 

Efor Patent |Tescilleyin Sizin Olsun

Diğer Makaleler