Coğrafi İşaret Tescili Nedir?
Coğrafi işaretlerin temeli bulunduğu yöredir, niteliği, ünü ve kökeni bu yöreye bağlıdır ve o bölge özdeşleşmiş olan işarettir. Coğrafi işaret tescili ülkemizde de büyük önem taşımaktadır. Özellik AB uyum süreçleri kapsamında önemi git gide artrmıştır. Ülkemizde tescilli coğrafi işaretlere örnek olarak Antep Baklavası’nı, Antep Fıstığı’nı, İzmit Pişmaniyesi’ni , Çorum Leblebisi’ni ve Ezine Peyniri’ni verebiliriz. Antep Baklavası ve Aydın İnciri ise Avrupa Birliği’ nde “Coğrafi işaret tescilli” Türk ürünleri’dir. 2017 yılında yürürlüğe giren Sınai Mülkiyet kanundan önce Coğrafi işaretler daha önce Kanun Hükmünde Kararname ile korunmaktaydı. Coğrafi işaretler ikiye ayrılmaktadır.
Bunlar;
1) Menşe Adı: Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge ya da belirli durumlarda ülkeden kaynaklanan, bütün veya temel özelliklerini o coğrafi alana özgün doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü o coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar menşe adıdır.
2) Mahreç İşareti: Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge ya da ülkeden kaynaklanan, belirgin bir özelliğini, ününü ya da diğer nitelikleri bakımından belirli coğrafi bölge ile özdeşleşmiş, üretimi, işlenmesi ve diğer oluşum süreçlerden en az bir tanesi belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar mahreç işaretidir.
Bir ürün coğrafi işaretlemeye sahip olduğu zaman artık bir koruma altında olacaktır, yörede üretim yapan üreticiler coğrafi işaret tescilinin sağlamış olduğu haklardan faydalanabileceklerdir, coğrafi işarete sahip bir ürünün kalitesi korunmuş olur ve bu sayede tüketicilere bir garanti sunar, üretim belirli bir standartta devam eder ve bu sayede ürünlerin pazarlanabilirliği artar.
COĞRAFİ İŞARETİN AMACI
• Coğrafi İşaret Tescilli adın; dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçla kullanımı ve haksız yere ününden yararlanılması,
• Coğrafi işaretin geçtiği yerin ismi ile beraber “gibi, tarzında, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde vb.” gibi yanlış açıklamalara meydan vermemek,
• Ürünün menşei konusunda halkı yanıltacak şekilde ambalajlama yapmak.
Neden Coğrafi İşaret
• Ürün değeri artar, ürünler daha yüksek fiyatlanır.
• Coğrafi İşaret Tescili sayesinde daha iyi pazarlama ve koruma sağlanır.
• Tüketiciler ürünün menşei konusunda korunurlar.
• Kırsal ekonominin gelişmesine katkıda bulunur.
Coğrafi İşaret Başvuru Hakkına Sahip Olanlar: Coğrafi işaret tescili almak için başvuru hakkı yapmaya sahip olan belirli kişiler vardır. Bunlardan bir tanesi; üretici gruplarıdır ve üretici grupları kanuni oluşumuna veya bileşimine bakılmaksızın aynı ürünün üreticilerinden oluşan birliği ifade eder. Bir diğer başvuru hakkına sahip olan kesim ise üreticilerdir ve bu grup ürünleri üreten veya işleyen yahut tedarik zincirinde yer alarak ürünün tescile konu özelliklerini etkileyen bir işlem yapan kişiler olarak tanımlanır. Ürün veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının da başvuru hakkı bulunmaktadır. Kamu yararına çalışan veya üyelerinin ekonomik çıkarlarını korumaya yetkili dernekler, vakıflar ve kooperatifler veya ispat etmesi şartıyla ilgili ürünün varsa tek üreticisi.
Coğrafi İşaret Başvuru İçin Gerekli Belgeler
• Başvuru formu
• Eğer ürünün tek üreticisi ise bunu ispatlayan belgeler
• Coğrafi işaretin menşe veya mahreç işaretinden hangisine uygun olduğuna dair belgeler
• Ürünün tanımı ve eğer gerekli ise hammaddesinin özellikleri ile ilgili teknik bilgiler
• Coğrafi alanı ve sınırı belirleyen belgeler.
• Üretim metodu ve yöresel teknikler, usuller ile ilgili bilgiler
• Ürünün tarihsel geçmişi ile ilgili bilgi ve belgeler
• Coğrafi işaretin kullanım biçimi ve varsa etiketleme ve ambalajlama usullerini açıklayan bilgiler.
Coğrafi İşaret Tescil Süreci
TÜRKPATENT, kendisine yapılan coğrafi işaret başvurularını inceler. Bilgi ve belgelerinde eksik bulunan başvurulara, eksikliklerini gidermesi için 3 ay süre tanır. Süresi içinde eksiklikler giderilmezse başvuru reddedilir. Eksikler giderildiği veya eksik bulunamadığı durumunda ürün Coğrafi İşaretler Bülteninde yayınlanır. İtiraz süresi Resmi Gazetedeki yayım tarihinden itibaren 3 aydır. Kamu kurum ve kuruluşları itiraz ücreti ödemez. Hakkında itiraz yapılan başvuru için, başvuru sahibinin karşı görüşü istendikten sonra konuda uzman, tarafsız kurum ve kuruluşlardan görüş alınır. Alınan tüm görüşlerden sonra TÜRKPATENT bir değerlendirme yapar. Bu değerlendirme sonucunda itirazın veya başvurunun reddine yahut başvurunun kapsamında değişiklik yapılmasına karar verilebilir. Başvurunun kapsamında değişiklik yapılmasına karar verilirse başvuru, son durumuyla yeniden yukarıda belirtilen gazetelerde yayımlanır. Bu yayın itiraza açık değildir. Coğrafi işaret başvurularının tescili, Resmi Gazetede yayın tarihi itibarıyla kesinleşir. Coğrafi İşaret Tescil Belgesi kesinleşen başvuru ile ilgili tescil ücretinin 3 ay içinde ödenmesi gerekmektedir.
Coğrafi İşaret Tescili Koruma Süresi
Coğrafi işaret tescilinin koruma süresi bulunmadığından marka korumasına benzer şekilde coğrafi işaretin koruma süresinin yenilenmesi gibi bir özelliği bulunmamaktadır. Tescil işleminde süre sınırlaması bulunmadan gerçekleşse de bazı hususlarda koruma kalkabilir. Coğrafi işarette korumanın kalkması yani hükümsüz duruma gelmesi mahkeme nezdinde verilecek karar ile gerçekleşir. Mahkeme kararında kısıtlı sebeplere dayanabilir.
• Coğrafi işaret, menşe adı, mahreç işareti tanımı içinde yer almayan işaretler
• Müracaat hakkı bulunmayanlar nezdinde tescil işleminde bulunulmuş coğrafi işaretler
• Müracaat koşullarına uygun bulunmayan coğrafi işaretler
Tescili durumunda hükümsüz duruma gelmesi herkes tarafından savunulabilir. Bunun yanı sıra denetim işlemlerinin yeterli düzeyde gerçekleşmesi durumunda da coğrafi işaretin hükümsüz duruma gelmesi kararı verilebilir. Ve korumadan yararlanamaz.
Avrupa Birliğinde (AB) Coğrafi İşaret Tescili
Coğrafi İşaretlerin Önemi
Coğrafi işaret koruması tescil yoluyla elde edilmektedir ve bu tescil ettirene inhisari bir hak sağlamaz. Tescil edilen coğrafi işaretlerin ürünün öz adına dönüşmüş olduğu kabul edilmemektedir. Coğrafi işaret korumasına konu adın bir kısmı, ürünün öz adından oluşsa dahi tescil ile sağlanan koruma bu öz adları kapsamamaktadır. Coğrafi işaret tescil edildikten sonra; tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanım engellenmiş olur; sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı engellenir; korunan adın tercümesinin kullanımı sırasında; “Stilinde”, “tarzında”, “tipinde”, “türünde”, “yöntemiyle”, “orada üretildiği biçimde” veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanılamaz; ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması engellenmiş olur.
Coğrafi İşaret Tescilli Adın Kullanılması: Tescil edilmiş bir coğrafi işaret sicilde belirtilen şartlara uygun olan ürünlerin üretimi veya pazarlamasında faaliyet gösterenler tarafından kullanılmaktadır. Tescilli coğrafi işareti kullanan kişilerin, Coğrafi işaret tescil ettirene, coğrafi işaret ve geleneksel ürün adına yönelik üretim ve pazarlama faaliyeti gösterdiklerine dair bildirimde bulunmaları gerekmektedir. Coğrafi işaret veya geleneksel ürün adını, amblem ile birlikte ürün veya ambalajı üzerinde kullanır. Coğrafi işaretler bakımından amblemin kullanılması zorunludur.
Coğrafi İşaretlerin Denetimi: Sürdürülebilir kalite, coğrafi işaret koruma sisteminin esaslı özelliklerinden bir tanesidir. Sürdürülebilir kalitenin sağlanması için coğrafi işaretlerin kullanımının etkin biçimde denetlenmesi gerekmektedir. Coğrafi işaret tescil başvurusunda bulunan kişi veya kurumlar; ürünün üretimi, işlenmesi veya ilgili diğer işlemleri hakkında yeterliğe sahip ve yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgütten oluşan tarafsız bir denetim sistemi oluşturmakla yükümlüdür. Oluşturulan bu denetim sistemi; görevini tam olarak yerine getirmek için yeterli personel, ekipman ve diğer olanaklara sahip olmalıdır. Denetimde yer alacak her bir kuruluştan alınacak resmi onaylı ve kişi adı belirtmeyen taahhütnamelerin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir.
Resmi Coğrafi İşaretler Portalı
Efor Patent | Tescilleyin Sizin Olsun
